Financiering

Beleidsvoornemens treasurybeheer
In het treasurystatuut staan de lokale spelregels waar de gemeente rekening mee moeten houden bij het aantrekken of uitzetten van geldleningen en het verstrekken van garanties op door derden aangetrokken geldleningen. Het treasurystatuut is door de gemeenteraad vastgesteld. Het beleid van de gemeente is gericht op het zoveel mogelijk afdekken van de financieringsbehoefte met kortlopende geld, zolang de rente op kortlopende middelen lager is dan de rente op langlopende middelen.

Risicobeheer
Het doel van financieel risicobeheer is beheersing van de financiële risico's. Het inzichtelijk maken van de financiële risico's maakt bijsturing mogelijk en daarmee worden de risico's beheersbaar. De gemeente onderscheidt een 4-tal financiële risico's: renterisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico en koersrisico. Met name het renterisico en het kredietrisico zijn voor de gemeente daarbij van belang. De overige risico's spelen in mindere mate omdat de gemeente een beperkte beleggingsportefeuille (=koersrisico) heeft en relatief gemakkelijke toegang tot de geld- en kapitaalmarkt krijgt (= liquiditeitsrisico).

Renterisico
Voor de beheersing van het renterisico zijn in de wet Fido twee normen opgenomen, de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.

Kasgeldlimiet
Leningen met een looptijd korter dan één jaar vallen onder de kortlopende schuld.
De kasgeldlimiet stelt dat de gemiddelde omvang van de kortlopende schuld per kwartaal maximaal 8,5% van het totaal van de begrotingslasten mag bedragen.

De kasgeldlimiet mag een gemeente overschrijden, maar niet langer dan twee aaneengesloten kwartalen.
Daarna moet tenminste een deel van de kortlopende leningen worden omgezet in langlopende leningen om binnen de grenzen van de kasgeldlimiet te blijven. Vanwege de beleidskeuze om maximaal kort te financieren maakt de gemeente in 2021 maximaal van de mogelijkheden die de wet Fido biedt.

In onderstaande tabel ziet u de ontwikkeling van de kasgeldlimiet voor de komende jaren.

De gemeente mag in 2021 dus gemiddeld in een kwartaal maximaal € 10 miljoen aan kortlopende leningen hebben.

Renterisiconorm
De jaarlijkse aflossing en renteherziening op de langlopende schulden mag niet meer bedragen dan 20% van het totaal van de begrotingslasten. Het doel van deze normering is het aanbrengen van voldoende spreiding in de leningenportefeuille. Dit om te voorkomen dat in enig jaar in verhouding veel leningen afgelost of overgesloten moeten worden. Wanneer de herfinanciering  tegen een hoger rentepercentage moet geschieden, leidt dit tot hogere rentelasten voor de begroting. Omdat met deze hogere lasten in de begroting geen rekening is gehouden is dus sprake van een risico. De renterisiconorm is dan ook ingesteld om dit risico te beperken.

In onderstaande tabel ziet u de verwachte ontwikkeling van de renterisiconorm voor de komende jaren.

De gemeente overschrijdt de komende jaren de renterisiconorm niet. Op grond van een renterisiconorm van ca. € 23,5 miljoen en de verplichte aflossingen, resteert de komende jaren een ruime marge van gemiddeld € 14 miljoen voordat de norm wordt overschreden.

Kredietrisico
De gemeente loopt financieel risico omdat er leningen zijn verstrekt aan derden en omdat de gemeente garant staat voor door derden afgesloten geldleningen. Voor de beheersing van het kredietrisico is inzicht in de leningen en de garantstellingen nodig. Het treasurystatuut bepaalt dat uitzettingen en garanties alleen tot stand komen als zij een publieke taak dienen.

1. Uitgezette gelden
In onderstaande tabel ziet u een overzicht van de omvang van de uitgeleende gelden.

De uitzettingen heeft de gemeente verstrekt aan deelnemingen Vitens en SVN (voor startersleningen)
(€ 889.000), aan de BNG in de vorm van een zero coupon lening (3,9 miljoen) en enkele kleinere leningen aan derden .

Omdat deze gelden uitgeleend zijn aan partijen die zeer solvabel zijn, wordt het kredietrisico op deze leningen zeer laag ingeschat.

2. Garantstellingen (stand per 31 december 2019)
De gemeente staat op 31 december 2019 garant voor ruim € 180 miljoen aan leningen die derden bij de bank hebben aangetrokken. Voor circa € 13,6 miljoen gaat het om leningen waarbij de gemeente als eerste borgsteller fungeert. Hieronder vallen onder andere leningen van de stichting Hoenderdaal Sportaccommodaties (€ 3,6 miljoen) en Woningbouwvereniging Amerongen (€ 6,9 miljoen) Voor het overige is sprake van een zes-tal kleinere leningen voor een totaalbedrag van € 3,1 miljoen.

Daarnaast staat de gemeente als tweede garant voor verstrekte leningen aan woningbouwverenigingen (164,8 miljoen). De eerste garant voor deze leningen is het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Tenslotte staat de gemeente ook nog als tweede achtervang garant voor € 2,0 miljoen voor leningen die verstrekt zijn aan particulieren.

Koersrisico
In onderstaande tabel geeft de gemeente inzicht in de aandelen en andere waardepapieren waarin is belegd. De beleggingsportefeuille is gewaardeerd tegen nominale waarde.

Rentevisie
Om de toekomstige rentelasten te kunnen begroten, moet een gemeente beschikken over een rentevisie. Die is nodig om de rentelasten van nieuw aan te trekken leningen te kunnen berekenen. De gemeente voert een conservatief rentebeleid zodat niet iedere rentebeweging op de markt leidt tot een bijstelling van de begroting.

• Op het moment dat aanvullende financieringsmiddelen nodig zijn, maakt de gemeente op basis van de dan geldende rentetarieven en renteverwachtingen een keuze voor kortlopende (looptijd korter dan een jaar) of langlopende leningen. Hierbij houdt de gemeente rekening met de geldende voorschriften (kasgeldlimiet en renterisiconorm).
  Bij de huidige rentestanden is het voordelig om kort te financieren: kortlopende leningen kunnen tegen een lager rentepercentage worden aangetrokken dan langlopende leningen.
• Voor kortlopende leningen hanteert de gemeente in 2021 een rentepercentage van 0%. Voor de nieuwe langlopende leningen hanteert de gemeente in 2021 een rentepercentage van 0,6%. (naar boven afgeronde stand van een 20-jarige geldlening bij BNG). Inschatting is dat er geen rentestijging plaatsvindt. Ten opzichte van de Begroting 2020 daalt het rentepercentage voor nieuwe geldleningen met 0,20% (was 0,8%).

In tabelvorm ziet de renteontwikkeling er als volgt uit:

Als de gemeente op de kapitaalmarkt een oplopende lange rente waarneemt, geeft het treasurystatuut de mogelijkheid een deel van de financieringsbehoefte  versneld af te dekken met langlopende leningen.

Voor de uitvoering van de gemeentelijke taken is financiering nodig. Voor investeringen in materiële vaste activa (zoals bijvoorbeeld wegen en vastgoed) trekt de gemeente leningen aan en daarmee dekt zij de financieringsbehoefte meerjarig af.

Ontwikkeling van behoefte aan vreemd vermogen
In onderstaande tabel ziet u voor de komende jaren de te verwachten financieringsbehoefte op basis van de liquiditeitsprognose.

De financieringsbehoefte betekent niet dat de schuldomvang van de gemeente ook met deze bedragen stijgt.De gemeente lost namelijk ook op leningen af (die gedeeltelijk  moeten worden geherfinancierd) en ontvangt aflossingen op uitgezette leningen.

Schuldpositie
In onderstaande tabel ziet u de schuldpositie, zoals deze voortvloeit uit de Begroting 2021. Bij de schuldpositie maakt de gemeente onderscheid in bruto- en netto schuld:

• Netto schuld: Bruto schuld – geldelijke bezittingen
• Bruto schuld: Langlopende leningen + Kortlopende schulden + crediteurenvorderingen +   overlopende passiva
• Geldelijke bezittingen: totaal van leningen aan deelnemingen + leningen aan verbonden partijen +         leningen aan derden + langlopende uitzettingen + kortlopende uitzettingen + debiteurenvorderingen + liquide middelen + overlopende activa.

In het raadsprogramma staat dat de schuldenlast van de gemeente in de komende raadsperiode verlaagd moet worden.

Bij het vaststellen van de uitgangspunten voor de kadernota 2020 - 2023 besloot de raad hierover het volgende:

●  Eventuele onderschrijdingen van geautoriseerde investeringskredieten komen ten goede aan het aflossen van schulden;
●   Er wordt in 2020 en 2021 meer afgelost, herfinancieringen niet meegerekend, dan er wordt geïnvesteerd;
●   Zowel de bruto als netto schuld moet eind 2020 gestabiliseerd zijn. De bruto schuld mag eind 2020 niet hoger zijn dan 165 miljoen;

●   In 2021 moet een eerste daling van minimaal 2 miljoen voor de bruto en netto schuld evenals een daling van de financiële verplichtingen zichtbaar worden; De schuldenlast wordt gereduceerd door het terugbrengen van specifieke investeringen en verkoop van de ambtswoning.

De cijfers in de bovenstaande tabel laten zien dat  met het aanbieden van deze begroting nog niet volledig voldoen wordt aan de inhoud van het amendement. Weliswaar blijft de bruto schuld beneden het genoemde bedrag van € 165 miljoen maar de daling van 2 miljoen per jaar is nog niet zichtbaar. Om deze daling mogelijk te maken zijn  ingrijpendere maatregelen nodig en daarom koppelt het college dit onderwerp aan de discussie over de toekomstvisie van de gemeente.

Rentemethodiek en renteresultaat
Voor de toerekening van de betaalde rente maakt de gemeente gebruik van de rente-omslag-methode. Door toepassing van de rente-omslag-methode wordt de rente aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de producten in de programmabegroting.

Uit bovenstaande tabel blijkt dat er € 2,584 miljoen rente moet worden toegerekend aan de taakvelden in de programmabegroting. De rentelasten worden toegerekend aan de producten op basis van het in de Kadernota 2020 vastgestelde renteomslagpercentage voor overige investeringen van 1,9 %. Volgens bovenstaande berekening moet een rente-omslagpercentage van 1,55worden gehanteerd. Het BBV staat gemeenten toe om maximaal 0,5% af te wijken van de berekende omslagrente. Om continuïteit in de cijfers te borgen, is ook voor 2021 daarom gewerkt met een omslagrente van 1,9%.