Wat zijn de ontwikkelingen?
Omgevingswet
In de Kaderbrief 2021 was een indicatief budget voor de structurele lasten als gevolg van de Omgevingswet opgenomen. Een structurele toename van de exploitatiekosten vanaf de invoeringsdatum was te verwachten, maar de gemeentelijke begroting kan het vooralsnog voorziene bedrag niet dragen. Derhalve is het totale budget Omgevingswet opnieuw tegen het licht gehouden. Hier uit vloeit voort:
- Binnen het beschikbare invoeringsbudget focussen we op het Omgevingswetproof krijgen van de procedures en processen die die zijn opgenomen op de interbestuurlijke minimumlijst Omgevingswet, alsmede op de eis een gelijkblijvend dienstverleningsniveau te behouden. De digitaliseringsopgave maakt hier onderdeel van uit. Hier zetten we ons voor in, maar een garantie op het behoud van het dienstverleningsniveau is echter niet te geven. Dit gezien het feit dat de werking van de stelselherziening zich in de praktijk nog moet uitwijzen én de onderliggende digitaliseringsopgave van het Digitaal Omgevingswet (DSO) vooralsnog op landelijk niveau niet volledig uitgekristalliseerd en beschikbaar is. Wel passen we onze werkprocessen al begin 2021 aan, al dan niet binnen de oude software. Het doorvoeren van de nieuwe werkprocessen met de oude software is niet het meest efficiënt, maar zo kunnen we wél alvast ervaring op doen en volgens de geest van de wet gaan werken. Het huidige programmabudget biedt hiertoe de mogelijkheid.
- We temporiseren de werkzaamheden rond de kerninstrumenten Omgevingsplan en Omgevingsprogramma. Voor het Omgevingsplan betekent dit dat we het tijdelijke Omgevingsplan in kleinere stappen gaan omzetten en de verordeningen niet allemaal tegelijk gaan integreren. Het instrument Omgevingsprogramma’s werken we bij aanvang alleen uit voor één of twee urgente opgaven. De kosten die meerjarig waren geraamd voor het opstellen van het instrumentarium zullen zo de eerste jaren lager uitvallen.
- Beleidsmatige keuze over Omgevingswet-ambities die budgettair een aanzienlijke wissel trekken op de gemeentelijke begroting stellen we veelal 3 à 4 jaar uit. Een voorbeeld hiervan is het vergunningsvrij maken van eenvoudige activiteiten (b.v. dakkapel, kleine verbouwing). Dit doen we vooralsnog niet, omdat dit o.a. invloed heeft op de legesinkomsten. Indien op deze wijze aantoonbaar kansen verloren gaan, treden we hierover met uw Raad in gesprek. De structurele financiële effecten van de beleidskeuze worden op dat moment helder in beeld gebracht.
- Substantiële wijzigingen in onze dienstverlening(sprocessen) die voortvloeien uit de Omgevingswet, bijvoorbeeld de Intake- en Omgevingstafel, zijn niet kostenneutraal te implementeren. Vanaf 2022 zal dit in de tariefstelling van de leges terug te vinden zijn.
- De Kaderbrief 2022 bevat te zijner tijd geactualiseerde budgetten, die tot stand komen op basis van de dan beschikbare kennis en informatie.
Wet Kwaliteitsborging
Tegelijkertijd met de Omgevingswet treedt in 2022 ook de Wet kwaliteitsborging (Wkb) in werking. Het doel van deze wet is enerzijds verbetering van de (borging van de) bouwkwaliteit en dat private partijen voortaan het bouwtoezicht uitvoeren. Daarnaast is het doel van de wet betere bescherming te bieden aan de opdrachtgever. De gemeente blijft in alle gevallen verantwoordelijk voor de handhaving van de bouwregelgeving. In onze gemeente is binnen het Programma Omgevingswet een projectgroep ingesteld om de gevolgen van de Wkb voor de gemeente in kaart te brengen en het initiatief te nemen tot het uitvoeren van proefprojecten met aannemers en private partijen die vanaf 2022 toezicht uitoefenen op de bouwkwaliteit.
Wonen
In het raadsprogramma is ‘Wonen’ als een van de vijf focuspunten voor deze collegeperiode benoemd. Onze gemeente kent nu nog vitale dorpen met een relatief hoogwaardig voorzieningenniveau, zoals winkels, scholen en sportvoorzieningen. De dorpen liggen bovendien in prachtig natuurschoon en hebben volop cultuurhistorie.
Om het huidige aanbod van voorzieningen in stand te houden, moet het aantal inwoners stabiel blijven of licht groeien. Daarnaast is ook voldoende spreiding in de bevolkingsopbouw belangrijk. Op die manier waarborgen we de vitaliteit van onze dorpen op lange termijn. Dit willen we realiseren binnen de zogenaamde ‘rode contouren’. Dit om onze waardevolle, omringende buitengebied te behouden.
De laatste jaren is de vraag naar betaalbare huur- en koopwoningen fors gestegen. Er zijn vooral te weinig woningen voor één- en tweepersoonshuishoudens, voor bijvoorbeeld starters en senioren.
We voeren de Woonvisie 2018-2022 uit waarbij we focussen op de speerpunten:
- Woningmarkt in beweging
- Thuis in de wijk
- Duurzaam wonen
In 2020 hebben wij een aantal acties in gang gezet ter stimulering van woningbouw en woningtoewijzing aan groepen die dat nodig hebben. Wij blijven ook in 2021 inzetten op deze instrumenten en methodes om woningbouw en passende huisvesting na te jagen. Enkele concrete voorbeelden hiervan zijn:
- De inventarisatie van inbreidingslocaties. Hierin zijn potentiële inbreidingslocaties in beeld gebracht. In 2021 wordt gekeken hoe en of de uit de inventarisatie voortvloeiende bouwplannen kunnen worden ingevuld. Dit gebeurt door een intensief traject waarbij belanghebbenden worden betrokken.
- Indien in 2020 door de gemeenteraad vastgesteld: toepassing van instrumenten als de doelgroepenverordening voor sociale- en middenhuur woningen, anti-speculatiebeding, indexatie van koop- en huurprijzen en een mobiliteitsfonds.
- De leegstandsverordening zorgt dat we als gemeente effectiever tegen verpaupering en leegstand kunnen optreden.
- En als belangrijke basis voeren wij onderzoek uit naar bevolkingsontwikkeling en -samenstelling zodat wij in nieuw beleid, zoals de Omgevingsvisie en de nota inbreidingslocaties, ons kunnen baseren op de meest recente informatie.
Bestemmingsplan Recreatieterreinen en beleidsnota Niet-recreatief gebruik
De gemeente werkt aan een nieuw, modern, bestemmingsplan voor 21 recreatieterreinen in de gemeente. Het bestemmingsplan maakt een kwaliteitsverbetering op deze recreatieterreinen mogelijk. Onderdeel van het bestemmingsplan is een beleidsnota waarin een eenduidige aanpak van permanente bewoning op recreatieterreinen wordt beschreven. Van 6 december 2019 tot en met 16 januari 2020 hebben het voorontwerpbestemmingsplan recreatieterreinen en de bijbehorende concept-beleidsnota niet-recreatief gebruik voor inspraak ter inzage gelegen. Na vaststelling door de raad zal de aanpak van permanente bewoning naar verwachting plaats vinden in de loop van 2021 en dit zal ongeveer 6 jaar duren.
Herbestemming Marinierskazerne Doorn
De staatssecretaris heeft op verzoek van de Tweede Kamer besloten de werkzaamheden rond de bouw van de Marinierskazerne in Vlissingen stil te leggen. Om die reden hebben wij de participatie-activiteiten voor het ontwikkelingskader opgeschort. In juni 2019 heeft de staatssecretaris de Tweede Kamer gemeld de aanbesteding opnieuw op te schorten tot juni 2020. Tussentijds heeft de raad in mei 2019 het standpunt ingenomen dat de gemeente het terrein van de Marinierskazerne hard nodig heeft om een dorpse- en duurzame woonwijk te realiseren. Inmiddels lijken de mariniers niet naar Vlissingen te verhuizen, maar naar Nieuw Milligen. De staatssecretaris heeft wel aangegeven dat het gehele terrein vrijkomt en er geen eenheden van de mariniers achterblijven op het terrein.
Gebiedsgerichte opgave stikstof
Bij de provinciale gebiedsgerichte benaderingen Stikstofreductie en het Programma landbouwcoaches en erfbegeleiding zetten wij in op personele ondersteuning. Hiermee beogen wij onze landbouwsector toekomstbestendig te maken op een wijze die aansluit bij onze gemeentelijke visie.
Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug
Het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug (NP Utrechtse Heuvelrug) is één van de 21 bijzondere natuurgebieden die in Nederland zijn aangewezen als nationaal park. Zij vertellen samen het verhaal van de Nederlandse natuur. Het NP Utrechtse Heuvelrug is een uniek samenwerkingsverband waarin onze gemeente samenwerkt met onder andere bewoners, (landgoed)eigenaren, terrein beherende organisaties, ondernemers, andere gemeenten en provincies om dit bijzondere gebied te beschermen en te versterken.
We werken aan een transitieagenda waarin aanvullende ambities en programma’s worden uitgewerkt die ervoor moeten zorgen dat het nationale park voorbereid is op grote vraagstukken als klimaatverandering, verstedelijking van de regio, stikstof en energietransitie.
Het NP Utrechtse Heuvelrug zoekt continue naar nieuwe vormen van samenwerking en financiering waardoor wij in 2021 onze projectbijdrage conform onze bezuinigingsafspraak kunnen verminderen.
Cultuurhistorische waardenkaart
Wij leggen de cultuurhistorische waardenkaart aan uw raad voor. Dit is een digitale kaart met daarop cultuurhistorisch waardevolle objecten in onze gemeente, voorzien van beleidsregels. Een actuele digitale cultuurhistorische waardenkaart is een belangrijke bouwsteen voor het Omgevingsplan. Hierin worden cultuurhistorische waarden meegenomen op basis van de Omgevingswet. Na vaststelling door uw raad kan de kaart straks onderdeel uitmaken van het omgevingsplan. Zo wordt voldaan aan het vereiste van de Omgevingswet dat in het omgevingsplan rekening wordt gehouden met het belang van het behoud van cultureel erfgoed.
Monumenten en duurzaamheid
Wij bekijken hoe we monumenten op een passende manier kunnen verduurzamen. Doel is het energieverbruik te verlagen en tegelijk het comfort te verhogen. Wij hebben hierbij oog voor de cultuurhistorische waarde en leveren daarom maatwerk. Tegelijk streven wij naar goede verduurzamingsoplossingen op de lange termijn, die geen bouwfysische problemen opleveren.
Wij verwerken de oplossingen voor verduurzaming in een brochure voor eigenaren van monumenten en historische panden in beschermde dorpsgezichten.
Biodiversiteit
Al jaren gaat de biodiversiteit achteruit en dat heeft gevolgen voor planten en dieren maar zeker ook mensen die via ecosysteemdiensten gebruik maken van biodiversiteit. Zonder een goede verscheidenheid aan soorten zijn problemen als droogte, hitte, plaagdieren (eikenprocessierups) en wateroverlast minder goed op te vangen. Ook dagelijkse ecosysteemdiensten als bevruchting van gewassen en waterfiltering kunnen uitvallen. Een te lage biodiversiteit heeft hierdoor zowel financiële als gezondheidsgevolgen.
Binnen de mogelijkheden (beschikbare uren en budget) spannen wij ons in voor behoud en vergroting van biodiversiteit. Het is een druppel op een gloeiende plaat, maar een heel belangrijke verantwoordelijkheid voor de toekomst want in de komende 10 jaar moet het verschil worden gemaakt.
Als ambassadeurssoorten gebruiken we de sleedoornpage, patrijs en boommarter. Projecten gericht op die soorten hebben ook een positieve uitwerking op andere soorten of leveren kennis op zoals bij het LED-emmer project om nachtvlinders te tellen (in samenwerking met de Vlinderstichting). Om een zo groot mogelijke impact te hebben zoeken we naar koppeling met andere doelen zoals onderwijs, recreatie en de landbouwtransitie. Daarnaast sluiten we aan bij initiatieven van onze gebiedspartners, zoals de provinciale regeling voor kleine landschapselementen en waar mogelijk subsidies. Dit vergt wel cofinanciering.
Samenwerking Kromme Rijn streek
Er zijn veel ontwikkelingen die een plek moeten krijgen in het landschap, zoals biodiversiteit, energie transitie en recreatie. Dit leidt naar ‘het landschap van de toekomst’. Om hier goed op in te kunnen spelen, onderzoeken we of een regionale samenwerking mogelijk is waarvan de stuurgroep Kromme Rijnlandschap een onderdeel is.
U10
Regionaal wordt in U10 verband een ruimtelijk economisch programma (REP) opgesteld. Een van de pijlers van dit programma is groen & landschap, waarin wordt gewerkt om de verschillende landschappen en grote variatie aan natuurwaarden en cultuurhistorie te behouden en te versterken. Met deze pijler wordt de schaalsprong op het gebied van wonen, economie, energie en mobiliteit gekoppeld aan een schaalsprong voor groen en landschap. In 2021 wordt het definitieve REP opgesteld en vervolgens uitgewerkt in regionale uitvoeringsprogramma’s.
Samen met de provincie en omliggende regio’s wordt daarnaast gewerkt aan het programma Groen Groeit Mee.
Provinciaal Ruimtelijk Beleid
De provincie werkt aan nieuw ruimtelijk beleid dat neergelegd gaat worden in de Provinciale omgevingsvisie en bijbehorende verordening. Het huidige provinciaal ruimtelijk beleid was gericht op het bouwen van extra woningen binnen de rode contouren. In het nieuwe beleid lijken, mede naar aanleiding van toenemende woningbehoefte en daarmee samenhangende ontwikkelingen in de stedelijke regio U10, ook voor gemeenten (beperkte) bouwmogelijkheden buiten de rode contouren te ontstaan om kernen vitaal te houden. Ons raadsprogramma gaat uit van bouwen binnen de rode contour in plaats van daarbuiten. Toch dringen wij bij de provincie aan op een 'ja mits'-houding en flexibiliteit in regels omtrent het bouwen en de rode contouren en vooral voor de kernrandzone omdat wij merken dat anders kansen met betrekking tot landgoederen, recreatieterreinen, agrarische sector en woningen niet altijd benut kunnen worden.